مادرِ وطن

کمال­الملک: محمد غفاری معروف به کمال‌المُلک نقاش ایرانی (زاده ۱۲۲۷ - درگذشته ۱۳۱۹) یکی از مشهورترین و پر نفوذترین شخصیت‌های تاریخ هنر معاصر ایران به شمار می‌آید. وی در یکی از خانواده‌های هنرمند و سرشناس در کاشان چشم به جهان گشود. غفاری پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در کاشان به همراه برادر بزرگترش به تهران آمد و در دارالفنون در رشتهٔ نقاشی ادامه تحصیل داد. پس از گذشت سه سال تحصیل وی در دارالفنون، هنگامی که ناصر الدین شاه از این مدرسه بازدید می‌کردد، کار او را پسندید و وی را به دربار فراخواند.

اغلب: اکثر، بیشتر           فروتن: متواضع، افتاده          حیرت­افزا: شگفتی­آفرین، تعجّب انگیز          شرم: حیا، آزرم

رفقا: جمع مکسّر رفیق(دوستان، همراهان)          جنجال: آشوب، همهمه، هیاهو        پیش­آمد: روی­داد، واقعه، حادثه

اظهار عقیده: بیان نظر                 اظهار: آشکار کردن، توضیح دادن                 شِکوه: شکایت، گله­مندی، گلایه

تشتّت: اختلاف، پراکندگی

آراء: عقاید، نظریّات(جمع رأی)

تشتّت آراء: اختلاف نظرها

اغراض: اهداف، مقاصد(جمع مکسّر غرض)

کاسه­ی صبر: ترکیب اضافی(اضافه­ی تشبیهی)

لبریز: پُر، سرشار، مالامال، لبالب

لذا: بنابراین       رنجیده: ملول، آزرده، ناراحت

التهاب: سوز و گداز، برافروختگی                نگاهبانی: حراست، نگهداری            به در رفتن: بیرون رفتن، خارج شدن

اُنس: دوستی، همدمی                          رجحان: برتری، امتیاز                   معاوضه: تعویض، مبادله

نواقص: ج مکسّر نقص(کمبود، نقصان)               نظیر: مانند، مثل               

وطنِ ما به جایِ مادرِ ماست                                 مادرِ خویش را نگهبانیم

وطن: میهن، مولِد، سرزمین                     سرزمینِ ما مانند مادرِ ماست و ما همانند مادر از وطن نگهبانی می­کنیم.

شکر داریم کز طفولیّت                                      درس «حبّ­الوطن» همی خوانیم

شکر داریم: شکر می­گوییم، شاکریم            کز: مخفّف (که+از)          طفولیّت: کودکی      همی­خوانیم: کاربرد کهن ماضی استمراری(می­خوانیم).   خدا را سپاس­گزار هستیم که از دوران کودکی، درس عشق­ورزی به کشور را می­خوانیم.

چون که حبِّ وطن زِ ایمان است                           ما یقیناً زِ اهلِ ایمانیم

تلمیح به حدیثی از رسول اکرم(ص) که فرمودند: «حبّ­الوطنِ منَ­الایمان: وطن دوستی از ایمان است». یقیناَ: حتماً (قید تأکید).          

گر رسد دشمنی برایِ وطن                                  جان و دل رایگان بیفشانیم

رایگان: راهگان(آن­چه از راه پیدا شده باشد)، مجّانی                      بیفشانیم: نثار کنیم، فدا کنیم

«ایرج میرزا»: ایرج میرزا (۱۲۵۱ خورشیدی تبریز - ۲۲ اسفند ۱۳۰۴ خورشیدی تهران) ملقب به «جلال‌الممالک» و «فخرالشعرا»، از جمله شاعران برجسته ایرانی در عصر مشروطیت (اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی) و از پیشگامان تجدد در ادبیات فارسی بود. ایرج میرزا در قالب‌های گوناگون شعر سروده و ارزشمندترین اشعارش مضامین انتقادی، اجتماعی، احساسی و تربیتی دارند. شعر ایرج ساده و روان و گاهی دربرگیرنده واژگان و گفتارهای عامیانه‌ است و اشعار او تأثیر عمیقی بر شعر دوره مشروطیت گذاشت.

شعر خوانی:                         تو ای ایزدی مرز ایران من

خدایا به خورشید گیتی­فروز                      به پرتو فشانیش در نیم­روز

گیتی­فروز: فروزنده­ی جهان، روشن کننده­ی جهان                                پرتو: نور، روشنایی

نیم­روز: وسط روز، وقت ظهر(نام باستانی سرزمین سیستان)                      پرتوفشانی: نورافشانی

خدایا تو را به خورشید جهان­تاب و به نورافشانی­اش به هنگام ظهر سوگند می­دهم.

جهان را سراسر ز لفظ دری                      عطا کن نشاطِ زبان­آوری

جهان را سراسر: سراسرِ جهان را                لفظ دری: زبان درباری ایران، زبان فارسی

نشاط: شادمانی                                    لفظ: زبان                    زبان­آوری: سخن­وری، بلاغت

سراسرِ جهان را با زبان فارسی نشاط و سرزندگی سخنوری عطا کن.

فزون کن به عالم شکر خند را                   روایی ده این پارسی قند را  

فزون کن: زیاد به کار ببند            شکر خند: ترکیب وصفی مقلوب(خنده­ی شکر)             روایی: رواج، گسترش     پارسی قند: قندِ زبان پارسی(اضافه­ی تشبیهی)

خنده­های شکرین را در دنیا افزون کن و قند زبان پارسی را رواج و گسترش بده.

خدایا به گردان سپهر بلند                         به مردان صاحب دل دردمند

گردان: گردنده، چرخان         سپهر: آسمان         صاحب­دل: عارف، آگاه

خدایا به آسمان بلندِ گردنده­ و به انسان­های آگاه و دردمندت قسم می­دهم.

همه مردم از لطفت ای بی­نیاز                   عزیزند و آزاده و سرفراز

عزیز: گرامی، ارجمند             آزاده: وارسته             سرفراز: سربلند

ای خداوند بی­نیاز! مردم به لطف تو گرامی و وارسته و سربلند هستند.

به جانند و دل در پی راستی                      گریزنده­اند از کژی کاستی

به جانند و دل: با جان و دل              در پیِ راستی: به دنبال درست­کاری و صداقت           گریزنده: فراری، گریزان

گژی: ناراستی، کج­روی                  کاستی: تنبلی، سستی، کاهلی

با جان و دل به دنبال درست­کاری و صداقت­اند و از ناراستی و کج­روی­ها گریزان­اند.

پیام­آور صلح و مهرند و داد                       جهان را بدین گونه خواهند شاد

داد: عدل و انصاف                      مهر: دوستی، محبّت

مردمی که پیام آور صلح و محبّت و انصاف و عدالت­اند و به این گونه دنیا را شاد می­خواهند.

تو ای نازنین میهن ای خاک پاک               زانوار حق چهره­ات تابناک

انوار: ج مکسّر نور                      تابناک: درخشان، روشن

ای خاکِ پاکِ وطن و ای میهنِ نازنین! چهره­ات از نورِ خداوند روشن باد.

دو دست نیایش بر آرم فراز                       چنین خواهم از حق به راز و نیاز

نیایش: دعا، راز و نیاز                     برآرم فراز: بالا می­آورم، بلند می­کنم

دو دستِ دعا را به آسمان بلند می­کنم و با راز و نیاز از خداوند پنین می­خواهم.

سر سرفرازش به خورشید سای                   به شادان دلش شادی جان­فزای

سرفراز: سربلند            به خورشید سای: به خورشید برسان      سای: بُنِ مضارع از ساییدن

سرِ با افتخارش را به خورشید برسان و به دلِ شادش شادی جان را بیفزای.

سپس روکنم سرخوش ازشهدِ عشق             به ایران وگویم بدین مهد عشق

شهدِ عشق: اضافه­ی تشبیهی(عشق در شیرینی به شعر تشبیه شده­است).                سرخوش: سرمست، شادمان

شهد: عسل، انگبین         بدین: به این               مهدِ عشق: اضافه­ی تشبیهی(مهد: گاهواره) عشق به گهواره تشبیه شده است که بسیار آرامش بخش است.                با بیت بعدی موقوف­المعانی است.

بعد در حالی که از شیرینی عشق سرخوش و سرمست بودم، به ایران رو می­کنم و به این گهواره­ی عشق می­گویم:

ایا گاهوار عزیزان من                              تو ای ایزدی مرز ایران من

ایا: منادا(ای)            گاهوار: گهواره           ایزدی مرز: مرز و بوم خدایی            با بیت بعدی موقوف­المعانی­است.

ای گاهواره­ی عزیزانِ من! و ای مرز و بومِ خداوندی!

جهان تاجهان است آباد باش                      بر و بوم مردان آزاد باش

آرزو می­کنم تا جهان برقرار است آباد و خرّم و سرزمین مردمان وارسته باشی!

گروه کلمات املایی درس نوزدهم

کمال­الملک- اغلبِ نزدیکان- مؤدّب و فروتن- منظره­ی حیرت­افزا- فوق­العاده ناتوان- بلند قامت- رفقای صمیمی- ایّامِ طفولیّت- شکوه و شکایت- تشتّت آرا- اغراض گوناگون- نظریّات ناموافق- التهابِ جامعه- اُنس و دوستی- تحمّلِ جنجال- رجحان و برتری- شکوه و تجمّل- معامله و معاوضه- ایرادها و نواقص- حُبّ­الوطن- جمعِ مکسّر- پایه و اساس- اثاث و لوازم خانه- اظهار عقیده- وظیفه­ی نگاهبانی- نشانه­ی قلّاب- پشتوانه­ی موفّقیّت.

---

داستان

 اول مسئله را پیدا کنید: مايكل، راننده اتوبوس شهري، مثل هميشه اول صبح اتوبوسش را روشن كرد و در مسير هميشگي شروع به كار كرد. در چند ايستگاه اول همه چيز مثل معمول بود و تعدادي مسافر پياده مي شدند و چند نفر هم سوار مي شدند. در ايستگاه بعدي، يك مرد با هيكل بزرگ، قيافه اي خشن و رفتاري عجيب سوار شد.. او در حالي كه به مايكل زل زده بود گفت: «تام هيكل پولي نمي ده!» و رفت و نشست. مايكل كه تقريباً ريز جثه بود و اساساً آدم ملايمي بود چيزي نگفت اما راضي هم نبود. روز بعد هم دوباره همين اتفاق افتاد و مرد هيكلي سوار شد و با گفتن همان جمله، رفت و روي صندلي نشست و روز بعد و روز بعد... اين اتفاق كه به كابوسي براي مايكل تبديل شده بود خيلي او را آزار مي داد. بعد از مدتي مايكل ديگر نمي تواست اين موضوع را تحمل كند و بايد با او برخورد مي كرد. اما چطوري از پس آن هيكل بر مي آمد؟ بنابراين در چند كلاس بدنسازي، كاراته و جودو و .... ثبت نام كرد. در پايان تابستان، مايكل به اندازه كافي آماده شده بود و اعتماد به نفس لازم را هم پيدا كرده بود. بنابراين روز بعدي كه مرد هيكلي سوار اتوبوس شد و گفت: «تام هيكل پولي نمي ده!» مايكل ايستاد، به او زل زد و فرياد زد: «براي چي؟» مرد هيكلي با چهره اي متعجب و ترسان گفت: «تام هيكل كارت استفاده رايگان داره.»

پيش از اتخاذ هر اقدام و تلاشي براي حل مسائل، ابتدا مطمئن شويد كه آيا اصلاً مسئله اي وجود دارد يا خير؟